PARTIDO GALEGUISTA. DOCUMENTOS I e II ASEMBREIA 1931-1932

 

PARTIDO GALEGUISTA. DOCUMENTOS I e II ASEMBREIA 1931-1932
1933
NÓS Pubricacións Galegas e Imprenta. Rúa do Vilar, 15. Santiago.

30 pp ; 25 cm.

O impreso coas actas de constitución do Partido Galeguista nas Asembleas de 1931 (Pontevedra, 5 e 6 de decembro) e 1932 (Compostela, 10 e 11 de decembro) é un documento excepcional.

A declaración previa dos promotores na Primeira Asemblea establece que:

Os grupos representados n’esta Asambreia reúnense d’agora en diante baixo a discipriña e o tiduo de Partido Galeguista e acordan invitar aos demais agrupamentos que coincidan co seu programa a facelo así. Reclama esta solidaridade o estado actual da política galega e a marcha do proceso de reconstrucción da personalidade da nosa Terra. Avala aquela denomiñación o uso xeral da verba “galeguista” no noso pobo pra desiñar todal-as modalidades da exaltación e defensa da galeguidade. Pero nin aquel xuntoiro nin este alcume imprican en ningún abdicación no esforzo ou na doutrina nazonalista.

A Primeira Asemblea do PG pretende reunir baixo unha estrutura común as entidades nacionalistas, autonomistas e galeguistas que de xeito illado viñan participando na política galega.

Entre os asistentes están as Irmandades da Fala da Coruña e Betanzos, as xuntanzas nacionalistas de Santiago, Pontevedra, A Estrada e Viveiro; os grupos autonomistas de Vigo, Arbo, A Cañiza e O Grove, o Partido Nazonalista Repubricán de Ourense e o Partido Galeguista de Pontevedra, principal animador do encontro e onde militan Castelao, Bóveda, Paz Andrade e Cabanillas. Tamén asisten Alonso Ríos e Suárez Picallo representando o galeguismo da emigración.

En total, vinte e dúas organizacións participan na asemblea de constitución, subscribindo a Declaración de principios e o Programa de acción impresos no documento editado por Nós.

Cando se celebra a Segunda Asemblea un ano máis tarde, o partido conta xa con máis de 3.000 afiliados e 60 grupos espallados por Galiza.

Carné do Partido Galeguista de Enrique Peinador Linés
asinado por Alexandre Bóveda como Segredario Xeral

Agora o Partido Galeguista, orgaización de técnica e de democracia, partido minoritario de ideal, empodeirado cara unha Galicia nova, aspira principalmente, a recoller a actividade dos mozos galegos, dirixe as suas actividades â ourentación das masas virxes do noso pobo, no agro e na mariña seguro de que as suas angueiras soerguerán a nosa política dos vellos vezos, ceibarán ô noso esprito do monopolio central e renovarán a vida do noso pobo, a camiñar cara sí mesmo e cara a sua libertade.

Segundo a Asemblea fundadora, o Partido Galeguista asenta en catro principios:

1. Galiza é unha unidade cultural caracterizada pola lingua, a arte e o espírito.
2. Galiza é un pobo autónomo que aspira á autodeterminación política dentro da forma de goberno republicana.
3. Galiza é unha comunidade cooperativa. A terra para o Traballo e o traballo para a Terra.
4. Galiza é unha célula de universalidade: antiimperialista, federalista, internacional e pacífica.

O programa político aprobado na Asemblea propón a Organización de Galiza como un organismo autónomo dotado das máximas competencias admitidas pola constitución republicana e aspira á desaparición das deputacións, substituídas pola autonomía municipal, recoñecendo ademais a personalidade administrativa de parroquias e comarcas.

Proclama a igualdade de Dereitos Políticos entre homes e mulleres, a representación dos emigrantes, a democracia directa e os mecanismos de control para evitar a corrupción electoral.

Galiza acóllese ás normas internacionais da lexislación do Traballo, coa prohibición do traballo industrial dos menores de 16 anos e facendo compatible o traballo familiar coa formación.

Con respecto ao Problema Agrario foméntase a investigación, a repoboación forestal e libérase de cargas a propiedade rural, extinguindo os foros e fomentando a concentración parcelaria. Establécense tamén beneficios fiscais para os pequenos propietarios.

Fomento Pesqueiro mediante o retorno aos principios colectivistas tradicionais e repoboación dos ríos e as rías.

A Política Fiscal está marcada polo deslinde de Galiza do réxime fiscal do estado, a supresión dos impostos agás os necesarios para financiar os concellos e a creación dun novo imposto progresivo sobre a renda.

En canto á Cultura, o Partido Galeguista propón a soberanía de Galiza sobre o patrimonio cultural e artístico.

Por último e sobre os Problemas Xurídicos, recoñécense as modalidades do dereito civil galego e a igualdade de dereitos para as mulleres casadas no caso de emigración do marido. Ademais, a ampritude do dereito de espropiación que faga posibre a socialización das riquezas naturaes i-empresas económicas e unha extensa municipalización de servicios públicos.

Se o contido da Primeira Asemblea trata de definir politicamente a nova organización, a Segunda procura mirar tamén cara ao interior da organización, artellando a estrutura orgánica do partido.

Os documentos desta Segunda Asemblea están divididos en tres apartados:

• Programa de acción para os grupos galeguistas.
• Estatutos do partido.
• Manifestos do día de Galiza de 1932 e da asemblea.

O programa de acción procura facer dos Grupos Galeguistas axentes activos no desenvolvemento da cultura colectiva, da riqueza de Galiza e da vinculación á cultura universal mediante o desenvolvemento de actividades culturais, políticas, sociais e de intercambio.

Entre outras cousas o programa define as liñas de actuación dos “Grupos Galeguistas”; entes constituídos nas localidades onde haxa máis de dez afiliados.

Os Grupos, na sua actuación colectiva, serán de agora en diante inexorabres no uso da lingua galega.

Ningunha institución autonómica sería eficaz si perdurase o actual control centralista sobre a vida galega.

Ningunha virtude racial ha sere tan estimada pol-os Grupos como a da tolerancia. Porque toda a nosa hestoria é trunfo da mutua comprensión, craro siño difrencial do noso pobo.

Recoñecimento da persoalidade xurídica de Galicia pra a sua autodetermiñación política, sin que esto represente un quebrantamento da solidaridade que nos avencella natural e libremente co estado Hespañol, dentro do réxime repubricán, garantía das nosas libertades e da democracia.

Pol-o contrario do que soen facer as clientelas políticas, os Grupos non encamiñaran o proselitismo nas xentes non formadas no galeguismo ou de deformada conciencia política, senón sobre todo entre aqueles mozos que veñan a nós mais limpos de cobizas e preparados para seren dirixentes da nova política.

Percurarase nas masas populares unha adhesión â idea galeguista e un sentimento de simpatía cara o Partido, pero debe coidarse que as xentes distingan nidiamente as diferencias que arredan âs nosas orgaizacións das clientelas políticas, para que ninguén veña a nós en percura de protección, de sona ou de medro, sinón disposto a todo sacrificio.

É preciso dotar âs nosas xentes de un vivo esprito comunal recollendo os ensiños da nosa cultura gremial e colectivista, respetando a propiedade labrega para renovar a nosa economía rural e dotar â Terra de unha estabilidade social basada na xusticia e no traballo.

 

A intención da Asemblea é facilitar que os Grupos actúen no entorno próximo coa intención de galeguizar o medio, defendendo un novo xeito de facer política á procura do interese común, coa intención de artellar un novo ente político de carácter autónomo, con acción local e singularmente comunitaria, devezo de universalidade e inserido na legalidade republicana.

O volume complétase cos estatutos do Partido e as apelacións á sociedade no día de Galiza e no manifesto da Segunda Asemblea.

Conquerido ou non o Estatuto, pra os galeguistas está reservado un posto de minoría e de oposición na política galega.

O ideal de refacer un pobo é obra de xeneracións, que outorga, é certo a ledicia creadora do traballo, pero non o trunfo brilante da política profesional.

Que ninguén veña a nós en percura do medro ou levado pol-a cobiza do mando. Non queremos perto de nós a clientela dos arrivistas, ou dos non preparados. Que veñan a traballar connosco traia na frente un ideal de Patria e ben chantado no peito un soño de renunciamento.

Diante nós soio hai galegos. Non podemos estabrecer castes. Pra todos, amigos ou adversarios, n’esta hora solene, unha aperta cordial de irmandade na Patria.

Galegos: ¡Terra e Libertade!

 

 

A MODELO DE PACO ASOREY

A MODELO DE PACO ASOREY/ Xohan Xesús González

29 de setembro de 1933
NÓS Pubricacións Galegas e Imprenta. Rúa do Vilar, 15. Santiago.

144 pp ; 17 cm.

A novela A modelo de Paco Asorey escrita por Xohán Xesús González Fernández₍₂₎ foi publicada por Nós en Compostela en 1933.

Esta é a terceira obra literaria do autor editada por Ánxel Casal, quen tamén imprentou as noveliñas Ana María (Revista Lar nº 13. 1925) e A filla da patrona (Revista Lar nº 25. 1926) e o folleto Regionalismo, nacionalismo, separatismo en 1933.

González desenvolveu unha intensa actividade durante a súa curta vida como mestre, político, avogado, xornalista, poeta, ensaísta e novelista. Mesmo experimentou coa edición da par de Arturo Cuadrado na librería Niké de Compostela, onde os lectores pagaban os libros unha vez lidos en función de se lles gustaran ou non. ₍₃₎

Tamén participou canda o terzo de Calo na columna de Sanfíns, formada por volta dos 200 traballadores das minas de estaño e volframio de Lousame e outras achegas recrutadas polo camiño, organizados para defender a República e enfrontar os golpistas en 1936. Ánxel Casal, como alcalde de Compostela, arengou os mineiros desde o balcón do concello na Praza do Obradoiro animándoos a dirixirse á Coruña, onde entraron en combate co exército malia ser rexeitados.

A González fusilárono en Compostela en setembro, como sucedeu con outros membros da columna que non puideron fuxir e pasar a zona republicana.

A primeira información sobre A modelo de Paco Asorei aparece na lapela do folleto Hacia una morfología de la vida gallega, publicado na tipografía de El Eco de Santiago en 1925 e onde o autor informa que traballa en varias novelas entre as que están A rayola (Novela rústica de loita) e Rosario Doval (Novela galega), das que non temos máis novas.

Antes da publicación como novela, algúns fragmentos da Modelo de Paco Asorei apareceron no semanario El País Gallego, editado polo mesmo González en 1927.₍₄₎

A modelo de Paco Asorei é unha noveliña romántica inzada de tópicos sobre desamor e a obstinación provocada polo orgullo, que na edición de Marcos Seixo en 2002 é considerada como a primeira novela erótica da literatura galega. De feito, nunca antes as relacións íntimas da parella, sempre baixo o signo da insatisfacción e o fracaso, foron detalladas tan explicitamente nunha novela galega.

Baixo esta trama amorosa loce sempre Galiza, na pedra de Compostela e nas praias do Barbanza. Tamén nos poetas e escritores mortos e consagrados, venerados polos protagonistas como gardas da esencia da terra.

... Sí querido Alberto, sí. Todo cho contarei. Nada teño de acochar no meu peito, de cómo foi, cómo se urdeu no tear da nosa vida aquela pasión tola que nos queimou as almas ao través de tod’o noso eisistir.

No pazo de Presas, o vedraño artista e escritor Diego Antonio de Longarela fálalle ao sobriño Alberto do tempo en que amou a Lucinda de Gundisal en Compostela.

Diego cursaba o último ano na universidade ao tempo que escribía nun xornal cando recibiu unha nota agradecéndolle a crónica sobre os versos de Lucinda xunto coa invitación para visitala na casa de Aureavella. Meses máis tarde os dous son mozos e ela viaxa a Compostela para reunirse con Diego.

Por amar, por vivir e por soñar, chegara Lucinda de Gundisal, unha tarde abrileira a Compostela arroubada na quentura fonxe das primeiras gabanzas que a critica literaria fixera ao seu primeiro libro de rimas sentimentaes.

A parella comprométese na capela da Corticela e días despois visitan o obradoiro de Asorei, quen había facer un busto de Lucinda.

Tiña este local dreizado de cousas raras, antergas e caprichosas (...) fermosos pratos de Sargadelos colgando das paredes, novelas dos millores escritores en alzadeiros de séculos medievos (...) cadros de Abelenda, Lloréns, Sotomaior; dibuxos de Castelao, lenzos de Carlos Sobriño e outros artistas de fama e renome.

O artista proxecta o busto con lama e a medida que avanza a obra Diego sente unha estraña atracción polo retrato, como se fose unha imaxe depurada e idealizada da mesma Lucinda, mentres ela experimenta celos da imaxe que ficará inacabada.

Lucinda deixa Compostela para volver a Aureavella e malia escribir acotío durante as primeiras semanas, logo as cartas deixan de chegar e ao cabo Diego atopa no xornal a nota do seu casamento.

Desd’entoncias non pensei en máis mulleres, deime ao traballo e fíxenme un escritor que trunfou en poucos anos. Logo me topei mimado por todo o mundo. Xurdíronme amigos, compañeiros, azos, loubanzas. Todo canto puidera arelar. Crearame a ambición da groria e tras da groria fun como un alucinado.

Diego emigra a América, onde medra a súa fama ademais de facer fortuna. Ao cabo de dez anos é “o escritor coñecido e lido por tod’o o mundo civilizado e culto” e viaxa a Madrid. Lucinda acode a visitalo. Nese tempo enviuvou, perdeu un fillo e a súa vida foi de fracaso en fracaso. Agora sobrevive escribindo para xornais e revistas.

Lucinda enferma e Diego ofrécese a acollela. Volven xuntos a Compostela e malia a amizade, entre eles non hai paixón.

Non teño máis alma para tí que a alma d’un leal compañeiro. Non teño máis que iste corazón que todol-os días che ofrezo, nin máis fogo. Pero loitaremos en percuro da nos felicidá.

Por moito que teima, o amor propio impídelle amar a Lucinda. Ela procura recuperar o amor da mocidade, pero Diego ten “endurecido o corazón deica poñermo como un penedo de recio e de insensibre”.

A parella pasa varios meses no lecer demorado de Rianxo, paseando entre os piñeiros ou navegando na calma da ría de Arousa, como amigos inseparables, antes de volver a Compostela e alugar unha casa na rúa Nova onde pasar o inverno frío, insensible, canso, como a relación dominada polo rancor de Diego e a amargura de Lucinda.

Ao cabo ela marcha sabendo que nel prevalece o espírito de vinganza sobre o amor e nunca volven atoparse.

(1)   Imaxe de Xohán Xesús González: Wikipedia. Fotografía publicada en Vida Gallega en 1928.

(2)   Francisco Fernández del Riego no seu Diccionario de Escritores en Lingua Galega (Ediciós do Castro. Sada. A Coruña. 1990) identifícao como Xoán Xesús González Formoso.

(3)   A factoría Niké de Arturo Cuadrado. Quique Alvarellos. La Voz de Galicia, 2018.

(4)   A modelo de Paco Asorei. Edición de Marcos Seixo. Edicións Xerais de Galicia. Vigo. 2002

 

AS FESTAS DE SAN PÍO V EN SANTIAGO NO ANO 1713

 

AS FESTAS DE SAN PÍO V EN SANTIAGO NO ANO 1713 / Filgueira Valverde, Xosé
1931
NÓS Pubricazóns Galegas e Imprenta – Linares Rivas, 50. A Cruña.

40 pp ; 24 cm.

O traballo sobre As festas de San Pío V en Santiago no ano 1713 foi escrito por Xosé Filgueira Valverde para a sección de Historia do Seminario de Estudos Galegos e impreso por Nós na Coruña en 1931.

A separata editada como documento exento tamén aparece recollida no volume III dos Arquivos do Seminario de Estudos Galegos.

A intención de Filgueira coa reconstrución da festa compostelá do século XVIII é completar a visión do barroco fornecida a través da literatura e a arquitectura, afondando no estilo de vida da época.

A arte non pode endexamáis ollarse derramada dos seus fins inmediatos, nin alonxada das moitedumes que animaron, e mais no barroco, o seu xogo.

A concepción estética e funcional dos usos da vila provocou a destrución de boa parte da Compostela románica e medieval. En diante os espazos ordenáronse para a festa e así desapareceron as ameas deixando lugar aos balcóns onde ollar as rúas e as contornas do Obradoiro, as Praterías e a Acibechería transformáronse en rueiros.

Celébranse as solemnidades litúrxicas e en particular as festas do Apóstolo. Pero tamén acontecementos imprevistos como a entrada dun arcebispo, un rei, os comezos ou remates dunha obra ou, como relata Filgueira, a canonización de San Pío V a partir do relato do dominico Xoán Pacheco e Troncoso, cronista Xeral do Reino de Galiza durante un breve espazo de tempo, quen escribiu a crónica das festas por encargo da comunidade dominica de Compostela.

Prescindindo desta vitalidade popular non é doado percibir a beleza arquitectónica do barroco compostelán na súa integridade.

Foi funcionista n’estas festas celebradas na canonización de San Pío V, Monroy, o prototipo do Arcebispo barroco, como Gelmírez o fora do románico e Raxoy o sería do neocrásico.

Cando en 1711 Clemente XI canonizou o seu predecesor, Pío V (Antonio Michele Ghislieri, papa 225º da Igrexa católica entre 1566 e 1572), Compostela organizou a celebración relixiosa do evento. Pero no satisfeito con iso, o arcebispo Monroy decidiu promover unhas festas soadas onde xogarse o prestixio da vila.

Despois dalgúns atrasos decretáronse nove días de festas, comezando o 23 de setembro de 1713 coa asistencia de frades, cregos e cabaleiros de todas as partes da Galiza.

Cada día había estar organizado e financiado por un patrón, entre os que estaban as comunidades relixiosas con sede en Compostela, o concello, os gremios, a Universidade e o Arcebispado.

Os actos comezaron cunha procesión baixo arcos de triunfo florais acompañados polas danzas dos gremios e cos xigantóns, claríns e estandartes para visitar os altares e retablos construídos polas congregacións relixiosas de Compostela. Mesmo dispuxeron unha representación da batalla de Lepanto co son dos claríns, caixas e disparos de pistola para imitar os ruídos do combate.

A procesión rematou cunha misa en Bonaval e un folión na Quintana. Pola noite botaron fogos artificiais e tanto na catedral como nos conventos de San Paio e San Martín acenderon fachas nos balcóns para acompañar a festa.

O segundo día comezou coa misa na catedral, música na igrexa de Bonaval e xa pola noite de novo folión organizado polo concello no Obradoiro, rematado por unha mascarada que percorreu a cidade durante toda a noite.

No terceiro día a organización correu por conta dos gremios, representando loitas de mouros e cristiáns e danzas gremiais entre o estrondo de salvas e foguetes.

Pola noite houbo festa con folión na Acibechería por conta do mosteiro de San Martiño e tamén fogos, co remate dun castelo con lume e pirotecnia que durou máis dunha hora.

O novo día comezou co novenario e os desfiles dos monxes de San Martiño e pola noite a responsabilidade da festa pasou ao convento de San Francisco, con fogos e festa como cada noite. Nos seguintes días os anfitrións serían os monxes de Santo Agostiño e a Compañía de Xesús.

Á tarde, rematado o convite acostumbrado, fíxose unha curiosa función, na eirexa. Os colexiales da Compañía entraron cas suas danzas bailando diversas representacións con letras dos padres que d’aquela tiñan pol-o visto o monopolio da versificación en Santiago.

A organización da octava xornada correu por conta da Universidade e houbo folión, repiques na rúa, desfiles, foguetes e un castelo pirotécnico.

O último día encargouse da festa o arcebispo Monroy, con varios actos relixiosos e unha xusta entre os cabaleiros no Obradoiro.

Así remataron as festas de San Pío Quinto, as máis famosas que fixo nunca a Compostela barroca e festeira do “outono farto e dourado”.

(1)   Imaxe de Xosé Filgueira Valverde: filgueiravalverde.blogspot.com.es

 

ESTADO ACTUAL DE LA CULTURA GALLEGA

ESTADO ACTUAL DE LA CULTURA GALLEGA / EL MARISCAL PARDO DE CELA

Ramón Suárez Picallo / Eduardo Blanco Amor
Editorial Lar. A Cruña
1927
40 pp ; 16 Cm.

O folleto escrito en castelán reúne dúas conferencias pronunciadas por Blanco Amor e Suárez Picallo na Semana Galega organizada en Bos Aires pola Federación de Sociedades Galegas e Culturais.

Os textos van precedidos dunha nota dos editores dando por superado o rexionalismo, substituído polo ideario nacionalista.

Un motivo dinámico no que as arelas vagas e velaiñas dos chamados Precursores poideran polarizárense de xeito concreto e fecundo (...) Ô redor do inquedo autor d’un folleto nomeado ‹Nacionalismo gallego a nosa afirmación rexional› que se imprentou na Cruña, xuntáronse os que levaban unha visión da Galiza redenta no fondo da i-alma e xurdiron d’aquela as Irmandades da Fala (...) O galeguismo por iso dou co’a sua fórmula integral. Do seu vago balbucir nos versos dos poetas pasou â prosa, meteuse na política, faguéndose carne na literatura, no mitin, na conferencia.

Blanco Amor e Suárez Picallo, mozos representantes da vangarda galeguista en América, queren transmitirlles aos emigrados que agora viven desconectados da terra que deixaron atrás a modernidade contemporánea da cultura galega.

ESTADO ACTUAL DE LA CULTURA GALLEGA

Blanco Amor estrutura a conferencia en seis apartados.

1. Sus antecedentes y sus proyecciones futuras

O autor afirma que a obra dos artistas recada o xeito íntimo de pensar e sentir dun pobo. Fronte ao ermo do inmediato, que non deixa pegada, a beleza eterna do inmaterial transcende o tempo afirmando a nosa presenza na historia.

2. Una era de enmiendas

O obxectivo desta conferencia é ir alén das festas da Semana Galega e desvelar as luces da Galiza contemporánea. 

La colectividad gallega en la República Argentina, salvo el esfuerzo personal de unos pocos, ha vivido y vive en el más imperdonable alejamiento y en la indiferencia más censurable y en el más torvo aislamiento de las cuestiones que afectan a la vida misma de su verdadero país.

A emenda do estéril nacionalismo español virá da reconstrución das nacionalidades que integran España.

3. Los ideales nacionalistas como productores de cultura

Blanco Amor identifica o termo rexión cunha circunstancia administrativa mentres que a nación e unha realidade xeográfica e histórica. As nacións españolas deben unirse nunha república federal para deixar de ser, privadas do idioma, comparsas da cultura castelá.

4. Algunas afirmaciones del nacionalismo gallego

Más que un ideal político, el nacionalismo es una serie de postulados de cultura. Un pueblo capaz de pensar por sí solo y de vivir la vida de espíritu sin tutorías ni excesivas influencias ajenas, llega automaticamente, a todas las libertades.

O nacionalismo non procura unha redención efémera. O obxectivo é crear a conciencia que dea pé á liberdade de pensamento como primeiro paso para acadar a liberdade efectiva.

5. Cronología mínima de nuestro movimiento cultural

Blanco Amor fai neste apartado un percorrido cultural polo rexurdir do ideario nacionalista, partindo dos precursores Vicetto, Murguía e Brañas e lamenta que as súas ideas non chegaran a ter eco na conciencia do pobo. Despois deles a acción galeguista esvaece até 1907, cando Lugrís Freire acende de novo o lume materializado anos despois nas Irmandades da Fala, comezando con elas a reconstrución espiritual, económica e política da Galiza.

6. Algunos datos sobre el estado actual de la cultura gallega

O autor cita como momentos chave no rexurdir da cultura galega as Irmandades da Fala, o xornal A Nosa Terra, o boletín Nós e a revista Céltiga. Tamén anota os nomes dos protagonistas da nova pintura galega, donos dun estilo propio dominado polas cores da terra, en contraposición da luminosidade da pintura española e as novidades literarias, extraordinarias en calidade e cantidade.

Europa se ha entrado en nuestra tierra, a partir de la guerra europea, con una fuerza de vendaval y los módulos inquietos, más vanguardistas más extremos de la mente europea, encontraron en nosotros, fácil y abonado terreno.

Os xornais, editoriais e a iniciativa do Seminario de Estudos Galegos provocaron, segundo Blanco Amor, que o nacionalismo deixara de ser o privilexio da elite ilustrada para estenderse ao pobo.

Ahí tenéis someramente explicado el estado actual de la cultura de nuestro país. Estado de plenitud, de florecimiento, de superación.

 

EL MARISCAL PARDO DE CELA. UN CAPÍTULO DE LA HISTORIA DE GALICIA

No tempo en que Ramón Suárez Picallo pronuncia a conferencia, a historia de Galiza e a pesar dos esforzos dos Precursores, ficou sepultada baixo a barafunda imperial española para a maioría dos galegos.

Xa que logo, compre establecer referentes míticos singulares e baixo esta intención a figura de Pardo de Cela adquiriu importancia especial entre os poetas, escritores e historiadores galeguistas como Vicetto, Murguía, Justo Areal, Lamas Carvajal, Leiras Pulpeiro, Cabanillas ou Villar Ponte.

O folleto recolle un resume da conferencia onde Suárez Picallo establece a figura do Mariscal como referente da resistencia galega contra o devezo anexionista de Castela.

Nosotros, los emigrados gallegos residentes en Buenos Aires, que vivimos intensamente esta hora única en la historia de Galicia, recogemos las palabras bárdicas y proclamamos a Pedro Pardo de Cela, el héroe nacional gallego.

(1)   Imaxe de Ramón Suárez Picallo: A.C. Irmáns Suárez Picallo

(2)   Imaxe de Eduardo Blanco Amor: Libros del Asteroide

(3)   Foto. Nacionalismo gallego. Nuestra afirmación regional: Wikipedia.org

 

SOBRE A LOCALIZACIÓN XEOGRÁFICA DO SANT-GRIAL

 

SOBRE A LOCALIZACIÓN XEOGRÁFICA DO SANT-GRIAL / Xoaquín Arias Sanxurxo
Editorial Lar. A Cruña

1927

10 pp ; 23 Cm.

O estudo Sobre a localización do Sant-Grial escrito por Xoaquín Arias Sanxurxo foi impreso por Lar na Coruña en 1927.

As notas sobre a localización en Galiza do Santo Graal apareceron no primeiro tomo dos Arquivos do Seminario de Estudos Galegos e tamén como documento exento sen encadernar.

Xoaquín Arias exerceu como avogado, xornalista e político, de orientación agrarista, galeguista e republicana. Da nai herdou o título de marqués de Pardiñas, pero renunciou a el polas súas conviccións republicanas. Además foi membro do SEG e publicou traballos de investigación histórica en diversos medios, entre eles na revista Nós.

A orixe da vinculación do Cebreiro cunha das localizacións dos Santo Graal pode estar na tradición popular. A lenda conta que no século XIV un veciño da aldea de Barxamaior asistiu á misa do galo baixo unha forte nevarada, chegando á igrexa de Santa María no momento da consagración. Como premio polo esforzo, o pan e o viño transformáronse en carne e sangue e a imaxe da Virxe co Neno inclinou a cabeza para contemplar o milagre, ficando así para sempre.

Said Armesto e Ánxel del Castillo espallaron na prensa a opinión favorable sobre a localización do Graal no Cebreiro e Cabanillas dedicoulle os versos do Cabaleiro do Sant-Grial, publicado por vez primeira na revista Alborada en 1922.

(...)rube o nobre cabaleiro,
no seu soño a cabalgar,
a montaña milagreira
de Cebreiro-Monsalvat.
(...) Trasposto de amor divino
alzóu os ollos Galahad:
¡Milagreiramente ergueito
encol da ara do altar,
brilaba o lume sagro
o caliz do SANT GRIAL!
Rompéu o ceo na ermida,
e o misterio a renovar
de faguer o home divino
e faguer a Deus humán,
branca como as albas neves
véuse unha pomba baixar:
¡ô seu arredor, en circo,
doce estrelas a brilar,
ficou coas azas abertas
enriba do SANT GRIAL!

Xoaquín Arias sitúa a orixe da teoría sobre a localización do Graal no Cebreiro na publicación do libro De la diócesis del sacramento polo bispo Antolín López Peláez en 1907.

Ánxel del Castillo recolle a curiosidade de Said Armesto logo da publicación deste libro manifestada nunha conferencia no Ateneo de Madrid en 1911, creando un estado de opinión favorable á localización do Graal na Galiza en lugares tan diversos como O Cebreiro, a catedral de Lugo, Salvaterra e a Ribeira Sacra.

Del Castillo conecta a tradición oral galega co poema do Santo Graal divulgado no século XII, preguntándose:

El lejano país de Occidente ¿será Galicia?, ¿será el Cebrero el ignorado Montsalvato? Su templo ¿el de Titurel? No creo fácil contestar afirmativamente a estas preguntas, pero más difícil sería para mí negarlas en redondo.

Arias establece a coincidencia semántica entre os lugares onde transcorre o romance de Perceval atribuído a Chrétien de Troyes e a xeografía galega, como Monseibane por Montsalvaesch e Salvatur por Salvaterre, anotando ademais a coincidencia do bosque iniciático onde penetra o cabaleiro co bosque virxe da serra de San Mamede.

Tamén a tradición popular en varias parroquias da Ribeira Sacra recolle o roubo do cáliz mesturado con historias de mouros e cobras, e como a valentía do crego salvouno das súas gadoupas.

Por último, Arias expresa que a súa intención é a de aportar: “Unha nova conxetura sinceiramente exposta en col da determiñanza da localización do Sant-Grial na nosa terra. Un novo vieiro a engadir os que abriron López Peláez, Ánxel del Castillo, Said Armesto e Bonilla San Martín. Esta estrada está ainda por andar”.

ESTAMPAS DE OURENSE A MEDIADOS DO SÉCULO XVIII

 

ESTAMPAS DE OURENSE A MEDIADOS DO SÉCULO XVIII / Ramón Otero Pedrayo
Editorial Lar. A Cruña
1927
20 pp ; 23 Cm.

 

O texto Estampas de Ourense a mediados do século XVIII foi escrito por Ramón Otero Pedrayo e editado por Lar na Coruña en 1927.

Este traballo aparece publicado no primeiro tomo dos Arquivos do Seminario de Estudos Galegos e tamén foi editado como documento exento, pero non coñezo a edición da separata cunha capa confeccionada por Lar para a ocasión, como si sucede con outros traballos do mesmo volume.

O estudo describe a vida en Ourense no momento da transición entre o Antigo e o Novo Réxime, un dos temas favoritos de Otero.

Neste traballiño teimamos facer xurdir unhas miguiñas do vivir ourensan ô mediar o século XVIII. A nosa hestorea precisa moito do estudio das centurias que poidemos chamar de imperialismo, pois aparte d’outras razós é necesario coñecelas pra sentire a loita antre o antigo i-o novo réxime carauterística dos anos críticos do dazanove: 1808, 1837, 1850, 1868.

A diferencia do tempestuoso Ourense dos séculos XIV e XV, Otero relata no XVIII unha vida “calada, morna, vexetativa” e ademais das correntes humanas, o traballo abonda na descrición material da vila, comezando pola distribución polo miúdo de rúas e prazas.

O adro da catedral collía gran parte da Praza das Damas onde n-outro tempo tiñan os coengos o seu xardín ou patio de laranxeiros. O bocadiño que resta arredor da porta sur do cruceiro da basíleca, é debido a enerxía do deán Bedoya morto en 1850: sendo gobernador Sede vacante saíu da sua casa da rúa de S. Pedro pra estorbar ôs canteiros que rematasen a demoliceón do Patín.

As casas daquel Ourense estaban provistas de beirados, que non eran balcóns nin galerías senón o segundo corpo avanzado dos edificios sobre as rúas, de xeito que apenas deixaban aberta unha franxa estreita de ceo. No primeiro corpo situábanse cortes e bodegas e sobre elas a vivenda habitada polo xeral por unha única familia.

A cal foi ô igoal de todal-as partes unha manía: encalouse as eirexas, a catedral, as fachadas de pedra. Nos días abafantes do vran Ourense locía ô sol com’un pobo do mediodía.

A acumulación de lama, cheiros, escuridade e falta de hixiene facían da vila un lugar incómodo e os fidalgos escollían as aldeas para afastarse no vagantío dos pazos. Na cidade vivían artesáns, tendeiros e labregos domeados polas xentes da igrexa e da curia.

Otero describe en detalle os oficios da cidade, os soldos e tamén a estrutura de poder, encabezada polo corrixidor e o bispo.

Ourense era daquela un pobo de propietarios e labregos, inzado de bodegas, cortes, lagares e palleiras a miúdo propiedade de fidalgos e burgueses que non as atendían, cedidas nun entrambilicado sistema de foros, subforos, arrendos, censos e pensións.

De noite saían os señores co seu criado portador do farol. Mais a vila debía presentar un aspeuto cruzándose nas rúas estreitas os labregos folk-lóricos, a xente falandeira dos artesanos c’os curiales, c’os cabaleiros, c’os graves coengos. Os tendeiros vendían po-las ventás. Calquera que teimaba cambear de condición social estaba esposto ós apompeos dos veciños.