DA EMIGRACIÓN / Antón Paz
Míguez
Martes de antroido do 1936
Nós Pubricacións Galegas e Imprenta. Rúa do Vilar, 15. Santiago
Nós Pubricacións Galegas e Imprenta. Rúa do Vilar, 15. Santiago
122 p ; 18 Cm.
A novela Da emigración. Notas d’un galego escrita por Antón Paz Miguez foi impresa por Nós en Compostela en febreiro de 1936.
Este título inaugura as
publicacións editadas por Nós durante o ano 1936; unha época de escasa produción
editorial debido entre outras cousas á actividade política de Ánxel Casal, quen compatibiliza desde
finais de 1935 o traballo na imprenta coa pertenza ao comité de Compostela da
Fronte Popular e como resultado da vitoria frontepopulista nas eleccións xerais
acepta o posto de alcalde de Compostela o 23 de febreiro, recaendo tamén sobre
el o cargo de vicepresidente da Deputación.
Entre os meses de febreiro e
xuño de 1936 a
editorial publicou tres libros e dous folletos antes do cesamento definitivo da
actividade editorial, deixando no prelo varias obras que non chegaron a
imprimirse.
Antón Paz, autor da novela Da emigración, deixou Galiza en 1929 cando contaba dezasete anos
para traballar como empregado de comercio na Arxentina. De novo volveu en 1935
e logo de publicar a novela regresou a América fuxindo do servizo militar, polo
que foi xulgado en rebeldía como desertor polos tribunais franquistas.
O autor describe na obra a vida dos
emigrantes americanos.
Recordo que, cando iba a emprender o meu viaxe a
América: cando iba a iniciarme como «emigrado», dixechedesme que fixera un diario
contando as emocións do viaxe.
Antón Paz afirma non falar da súa
experiencia persoal, utilizando o recurso común de atribuírlle o relato a un
terceiro e malia os escasos méritos literarios, o texto constitúe un documento
valioso para coñecer as peripecias padecidas polos emigrantes galegos na
Arxentina.
Non fai moito tempo, chegaron âs miñas mans uns
papeles relacionados con un viaxe â Arxentina e (...) pensei en mandarvos istas
notas: pero como me pareceron incompletas, tratei de conocer o autor delas,
busqueino e non-o atopei.
Outro emigrante descoñecido dá fe
da veracidade dos feitos relatados por Paz. Valéndose desta solución, o autor
tece un relato que pretende dar conta da cara amarga da emigración arxentina,
exaltando o carácter galego e o idioma diante das burlas dos estraños e do
propio desleixo dos galegos, renegando de si mesmos.
Sinopse da obra
Pablo deixa a aldea camiño de
América coa intención de facer fortuna para casar con Elvira, quen non sabe do
seu amor.
Durante a viaxe os emigrantes
máis concienciados critican o abandono das autoridades por botar os galegos polo
mundo adiante sen preparación e despreocupados da súa sorte. Eses mozos han
volver algún día para construír a nova Galiza.
O Goberno está en Castela, e os gobernantes non se
acordan de que os galegos viven na Hespaña. Non, digo mal, acórdanse d’eles,
pero nada máis que para cobrar as contribucións e tributos (..) os gobernantes,
ainda que sexan de diferentes rexións, vólvense casteláns e miran despois o
aspeuto da vida das suas propias terras, como cousas alleas.
Os emigrantes desembarcan
decididos e morriñentos en Bos Aires, pero alí ninguén agarda por Pablo.
Entre tanta xente qu’alí había, sinteuse
profundamente solo, cal si estivese n’un deserto. Quizais mais solo ainda, pois
no deserto, él sería un home, mentres que alí, era com’un grau de area. A xente
pasaba; iban e viñan sin fixarse n’el.
O mozo utiliza unha carta de
recomendación para conseguir traballo nun almacén. Os chegados a América contan
con pouca preparación, que substitúen polo optimismo e o carácter teimudo.
Tí ô menos sabes leer i escribir; sabes algo de
contas; pero hai moitos que veñen sin saber máis que o Catecismo, e
desgraciadamente con rezos sólo non se vive non sendo aqueles que toman o rezo
por oficio.
O contacto co poeta Xulio esperta
a conciencia de Pablo e decide loitar a prol da dignificación de Galiza.
Tempo despois deixa Bos Aires
para percorrer o país durante seis anos. Entón decide volver a Galiza para
vivir na súa aldea, casar con Elvira e traballar pola terra antes de perder a
saúde e a xuventude como os máis dos expatriados, que non regresan coma el por
temor ao escarnio dos veciños.
Na madrugada, foi descubrind’ô
lonxe, como si fosen somas entre somas, as illas Cíes e a cibdá de Vigo
iluminada.
Camiño da aldea advírtenlle que ha costarlle moito traballo renovar algo
neste lugar, porque os galegos son reaccionarios e contrarios a toda
modernidade, e se non comeza decontado xa non poderá facelo: daquela o espírito
galego influirá na súa vontade e dará todo por ben feito.
Cando chega ao pobo descubre que Elvira está a piques de casar cun mestre.
Decepcionado, decide volver a América deixándolle a ela os cartos gañados na
Arxentina coa encarga de edificar unha escola.
Ningún comentario:
Publicar un comentario