PREHISTORIA DE MELIDE

PREHISTORIA DE MELIDE / Florentino L.-Cuevillas
1933
NÓS, Pubricacións Galegas e Imprenta. Hortas, 20. Santiago

103 p ; 28 Cm.

A separata Prehistoria de Melide escrita por Florentino López Alonso-Cuevillas foi impresa na rúa das Hortas de Compostela en 1933.

Este é outro dos traballos integrados no volume colectivo Terra de Melide, editado tamén como documento exento dentro da serie de documentos impresos pola editorial Nós por conta do Seminario de Estudos Galegos.

Lopez Cuevillas foi o gran impulsor dos estudos arqueolóxicos e prehistóricos da xeración Nós, dotando estes da imprescindible metodoloxía científica, primeiro desde a dirección da sección de Prehistoria do Seminario de Estudos Galegos e, despois da guerra, tamén na Academia Galega e no Instituto Padre Sarmiento.

O autor coordinou os traballos do Catálogo dos Castros Galegos, unha das series máis frutíferas do SEG. Precisamente a separata sobre Melide abonda nos mesmos estudos cunha prosa clara e precisa, relacionando numerosos asentamentos castrexos da comarca ademais doutros achados.

Inzada de mámoas, abondosa en castros, rica en achádegos de machados de bronce e de xoias áureas, a terra de Melide tiña que atraguer necesariamente a atención dos afeizoados âs cousas prehistóricas e ainda provocar a curiosidade dos estudosos que viviran en rexión tan rica en lembranzas do pasado.

O traballo comeza enumerando as referencias bibliográficas sobre os achados de restos arqueolóxicos en Melide, que se remontan ao final do século XVIII.

A continuación Cuevillas establece o campo de estudo prehistórico  abranguendo as mámoas, os obxectos de cobre e bronce, os torques, os tesouros da idade do Bronce e os castros.

O primeiro destes apartados son as mámoas, onde as descricións aparecen acompañadas por debuxos esquemáticos do propio autor.

O traballo recolle as localizacións das catro mámoas do grupo da Moruxosa, na serra do Bocelo, que reciben o evocador nome do Forno dos Mouros, a mámoa de Ordes, os grupos de Zaramil, Penacoba, Nordeste de Melide, Sur do Monte de Melide, Rechinol, Barreiro, Sueste do Monte de Melide, Serantes e as mámoas da Granxa e de Aveancos.

A cantidade de mámoas oxe existentes na rexión obxeto do noso estudo e as noticias que recollimos acerca da recente destrución de algunhas, dato que fai supor que o seu número sería moito maor n-outro tempo, deixan postular que non neo-eneolítico debía de vivir nela unha poboación considerabre e quizáis mesta.

Despois deste apartado, Cuevillas describe os obxectos de cobre e bronce atopados na comarca, entre os que cita machados, puntas de frecha, espadas, pulseiras, aneis e puñais, e os tesouros da idade do Bronce.

O autor cita o brazalete de Melide, atopado en 1881 preto do castro do Monte dos Mouros e actualmente depositado no Museo Provincial de Lugo como parte da colección Álvaro Gil, e as diademas e pulseira de ouro que forman o tesouro do Monte dos Mouros, atopadas en 1887 e integradas na mesma colección.

Na terra de Melide están representadas todal-as fases da Edade do Bronce galega, agás a derradeira, que ten unha localización case escrusivamente costeira (...) un centro de fabricación de ourivesaría que imos alcontrar ainda vivo no tempo dos castros.

O catálogo dos castros da terra de Melide ocupa un espazo principal na obra, tanto por extensión como polo detalle das descricións dos trinta e nove castros, acompañadas por debuxos e informacións individualizadas sobre o emprazamento, defensas, medidas, observacións, folclore e bibliografía.

Poucas terras haberá en Galicia que igoalen en densidade castrexa â terra de Melide. Dende o Bocelo até a Ulla, as acrópoles protohistóricas inzan con tan forte prodigalidade que, sen esaxéro, pódese decir que é imposibre percorrer un kilómetro por calquer camiño sen alcontrar algunha.

Ademais destes estudos particulares, Cuevillas procura ofrecer unha imaxe conxunta da comarca a partir dos emprazamentos, feitura, dimensións das acrópoles e outros elementos arqueolóxicos.

Tamén dedica un apartado ao folclore popular sobre os castros, sendo recorrentes as lendas sobre as trabes de ouro, prata e alcatrán, a galiña con tres pitos, e outras tamén habituais noutros lugares sobre os encantos que habitan nos castros.

A trabe de ouro aparez en 21 dos castros eiquí estadados, en seis de iles en compaña da de alquitrán, que n-un caso dícese de fuego, e nos demais, son tres trabes: de ouro, de prata e de alquitrán, quitando no de Paradela, onde unha de elas é de diamante.

(1)   Fonte da imaxe de Florentino López Cuevillas: La Voz de Galicia, 14 de maio de 2012