HOSTIA

HOSTIA / Cotarelo Valledor, Armando
6 de abril de 1926
Editorial e imprenta Lar
27 p ; 23 cm.

Hostia; fantasía tráxico-histórica que foi lida no Seminario de Estudos Galegos o vinte e un de maio de 1924 e escrita por Armando Cotarelo Valledor, había facer o segundo volume publicado por Lar da Biblioteca do Seminario, o seis de abril de 1926.

Cotarelo xa é un autor dramático recoñecido no ano en que se publica esta obra. Ademais de ter escrito máis de vinte traballos de investigación histórica e literaria e a novela bilingüe El Pazo (1923), o autor deu ao prelo as pezas dramáticas Trebón (1922, reeditada por Céltiga en 1923), Sinxebra (1923) e Lubicán (1924).

Durante a década dos anos vinte, a actividade cultural de Cotarelo foi incesante. Ademais de publicar as pezas dramáticas citadas, obras polas que é considerado como un dos principais autores teatrais en lingua galega do seu tempo, Cotarelo exerceu como vicerreitor da Universidade de Santiago de Compostela e tamén como promotor do teatro universitario. Boa proba deste breve patriarcado cultural que ostenta foi que en 1923 aceptou o cargo de primeiro presidente do Seminario de Estudos Galegos, a proposta dos mozos que o constituíron.

Hostia é unha traxedia histórica inscrita na corrente realista, que narra as últimas horas do bispo Prisciliano na cadea de Tréveris. E se ben o autor pretende ser fiel ás fontes históricas, non se trata dun estudo nun senso estrito pois, máis que nas circunstancias que rodean o proceso, os diálogos afondan nas motivacións psicolóxicas do personaxe e as cuestións doutrinais do movemento renovador que impulsa.

Cotarelo alude á tumba de Prisciliano contra o final da obra, abondando no mito que identifica a figura do bispo coa de Santiago o Maior:

Teu sartego trocaráse en moimento e nese moimento milleiros de corazós gradecidos loubarán teu nome santo en romaxe de amor.

Sinopse da obra

A primeira escena desenvólvese no cárcere de Tréveris, ao alborexar un día da primavera do ano 385.

Esbaída na penombra, lúrpase a macia fegura de LATRONIAN sentada na piaña do muro. E un home moamio vestido a româ con griletes nos pés. Fica inmoble cal si escoitase o silenzo que enche a zalóbrega tarbea.

Tértulo e Latronián láianse no cárcere da súa cativa sorte e recordan o feliz tempo pasado:

¿Onde vai aquel tempo felice en que voltamos trunfantes a Galecia co rescrito que nos repuña en toda honra e poderío?

Máximo deu a Martiño de Tours a súa palabra de respectar a vida de Prisciliano, pero os discípulos do bispo non confían nel.

Arrincáronlle en tormento o que quixeron. Non se pode dare creto ôs laídos de un corpo estordegado na «numela», no «equuleus», esgazado no «columbar», sanguinento do «lorum» e o fiaxel.

No segundo cadro entra en escena Prisciliano.

É un home alto, fermoso, na forza da vida. Usa barba pecha, cabelos rapados e leva con dinidade branca túnica de liño orlada de «clavus» purpureos e «pallium asceticum» escuro. No seu peito reloce unha «abraxa» e na man un pequeno «político». Anda pousado e fala con moita gravedade.

Prisciliano enxalza a morte porque malia ser filla do mal, afirma que é vieiro da verdadeira vida: “Toda nova encarnación nace da morte, door suprema, e toda encarnación é un paso cara a eterna lus”.

Ao tempo, maniféstase doído pola incomprensión dos que alcuman nel de herexe “porque nos siguen as mulleres; porque as agasallamos ademitíndoas como igales a nós no entendemento, superiores a nós no corazón”. Tamén porque os montes son os seus templos, porque xaxúan en lugar de comer até fartar e porque desprezan as comodidades da terra. "Este vivir os anoxa porque os magoa, sacando a vista de ollos sua vergoña e seu fedor”.

No terceiro cadro, Prócula chega deica onde están Prisciliano e Latronián.

PROCULA é unha xoven lanzal de cabelos louros, vestida de finísima «stola», «palla» ampra e «amictus» trasparente. Trae sarteiros de pelras, brincos, colares, manetas e sortellas, entre os cales a tona donda da sua fermosura loce como rosa entre o orballo da mañá.

Eucrocia, a nai de Prócula, cedeu a súa fortuna a Prisciliano. Por iso o bispo chamouna Ágape, que significa caridade. A Prócula chamouna Zoé: a vida. Agora as dúas están no cárcere.

Prisciliano pídelles a Latronián e Prócula que reneguen del para salvar as vidas, pero eles néganse a cumprir a orde.

Valdeiro sacrificio. ¿Non será mais porfitoso vivir? Vivir pra continal-a miña obra, vivir pras nosas xentes de Galecia. Vai meu irmán, traspón aqueles lumiares; conversa co eses tristes prisioneiros. Dilles que neguen, que relaxen, que consintan a vontade dos verdugos, que asina o mando eu. E cando para vos reloza o sol da libertade, tede un piedoso recordo para mín.

Prócula, o amor de Prisciliano, debulla o plan tecido para favorecer a fuxida do cárcere. Pero el négase a fuxir: “¿Cómo queres, ouh Prócula, que fuxa? Somente fuxen os culpados. ¿Quizaves serei tamén culpado para ti?”.

Prisciliano entrégalle a Prócula as táboas onde está recollido o “pensamento esotérico da nosa santa relixión”.

Na porta xorden Felicísimo, Armenio, Latronián e Eucrocia, cangados de cadeas e acompañados polo verdugo co machado ao lombo. A eles únese Prisciliano.

Atrás fica Prócula, maldicindo os perseguidores.

E tí, hostia inocente, vítima branca; tí, ánima donda alampada de virtú, ti que xa escintilas no par das estrelas trembadoras, ti serás beneito das xeneraciós de xeneraciós. Teu sartego trocaráse en moimento e nese moimento milleiros de corazós gradecidos loubarán teu nome santo en romaxe de amor.