Novembro de 1927
Lar, revista mensual. Ano 4; número 38. Imprenta Lar. Franxa, 34 - A Cruña
27 p ; 16 cm.
Este volume é o terceiro dos editados en solitario por Leandro Carré logo da separación de Ánxel Casal.
Ademais de publicar este único volume e algúns contos aparecidos nos xornais da época (1), Alfredo Canalejo, activista da causa galeguista e membro fundador da Irmandade da Fala, promoveu xunto a Xenaro Mariñas e Álvaro Cebreiro desde o semanario La Draga, campañas a prol do autonomismo, denunciando a apatía dos partidos republicanos de ámbito estatal diante das aspiracións dos grupos galeguistas.
O libro inclúe os relatos: Luar, Loliña, A funesta bondade (2) e A rosa.
Francisco Fernández del Riego fixo a seguinte anotación sobre o texto no Dicionario de escritores en lingua galega:
Alfredo Canalejo publicou no ano 1927 na colección « Lar », co título de Contos, unhas « narracións extraordinarias » ou « contos fantásticos », con elementos decorativos modernistas.
En tres destes « contos extraños », como os denomina tamén – « Luar », « Loliña », « A rosa » –, desenvólvense os motivos da beleza, o amor, o misterio e a morte. En todos tres, a muller morre. No conto restante – « A funesta bondade » – non está presente a muller, pero si o elemento misterioso. (3)
Sinopse da obra
LUAR
Debruzados na fiestra, diante da ría, os protagonistas déixanse levar pola saudade que produce neles a contemplación da paisaxe, cando “súpeto, por atrás e mesmo a rentes da masa teixa de un piñeiral mesto e grumido, xurdiu a lua, en frente dos nosos ollos”.
Os dous mozos embarcaron nunha dorna, na procura do “luar líquido e bulideiro” reflectido na auga, “co’o agallo de surprendermos o rutilante regueiro”.
Pero a dorna non alcanza o ronsel e a moza bótase na auga.
¡Non ten volta! Non me levas. Eu irei. ¡Adeus! (…) subeu de un brinco no asento da proa, e de outro mais súpeto chimpou de cabeza na auga.
A dorna virou de seu na procura do punto de partida. “Non lucía xa na tona das augas o rensol de luar líquido”. Os contornos da mera prateada que flotaba a rentes da auga “parecían sorrirme meigamente, aloumiñándome o corazón con raiolas de luz morna e meluriña”.
LOLIÑA
O corpo de Lola repousa no leito. “Eu mesmo a collera exánime, con todo o mimo concebible, cando lánguidamente debruzara encol do piano, que vibrou n-un apagado repiniqueo, e a pousaran con tenreza no tálamo, que abalou debilmente ao recebila”.
Ela interpretaba unha melodía, mentres o mozo escoitaba sentado na cadeira, preto dela. O único signo de vida eran os dedos movéndose sobre as teclas. “Tiña os ollos pechados e a cabeza, adoito graciosamente ergueita, abatíase case contra o peito”. A melodía declinou aos poucos e Lola esmoreceu donda sobre o piano.
Desde aquela, cando o mozo sentaba no tallo, diante do piano, escoitábaa de novo “debullando, quer o seu canto mortuorio, quer aquelas melodías arbitrarias e quiméricas. Entramentres, revoaba darredor de min algo etéreo e invisible, que por veces me chincaba co’os seus leros agarimosos, aloumiñantes, talemente coma se me abanase co’as aas de seda unha rolada de diminutas borboletas”.
A FUNESTA BONDADE
El era un home xa antergo. A cara dáballe pucos mais de cincoenta anos, mas poida que andivera xa nos sesenta, según facía suspeitar o seu aspecto, que traducía un pasado ordeado e sombrío. Era forasteiro – o seu apelido de acusado sabor castelán denunciábao –, e viñera a se establecer n-uns negocios en que fracasaran moitos da terra.
Non obstante, H. trunfou e transformouse nun industrial acomodado. A xente considerábao un home bo e honrado, incapaz de facer mal ningún.
O narrador cruzábase todos os días con el no camiño da escola “e sempre respondía ao meu saúdo co’o mesmo tono de adeus e idéntico xesto beatífico”. Pero co tempo o mozo acabaría receando daquel exceso de bondade, desenvolvendo unha xenreira solapada cara a el e os seus apoloxistas.
Os encontros diarios e os saúdos rituais volvéronse insoportables. E se algo detestaba en particular o mozo, era a bondade coa que o home respondía diante da non disimulada molestia que a el lle producía o saúdo cotiá.
Cada día ao atopar o vello, facíase mais ostensible, pra contra de cada un dos dous, a nosa agachada aversión recíproca, que eu sentía medrar en medio do embercellamento caótico das ideas do meu cerebro.
O mozo orbitaba fatalmente arredor do vello e todos os pasos que daba ao cabo do día conducíano irremisiblemente ao pé del, seguindo un proceso de atracción e repulsión “coma os voraces anelos rutilantes de un vórtice”.
Ao cabo, o mozo perdeu a noción do espazo e non puido discernir quen dos dous xiraba e quen permanecía quedo na órbita que os unía e, perdendo a lucidez, entregouse a aquel ser fatídico: “¡Sí! ¡É o home mellor do mundo! ¡É Deus!”.
Na casa, ao vir en min, dixéronme que me levara « aquel » señor tan amable e místico, que me vira caír esmorecido na vía cando el pasaba (…) Non o volvimos ver, e soupen que morrera no mesmo día de me levar á casa.
A ROSA
Se viras… Hai no xardín unha rosa que non se murcha. Leva xa uns dous meses aberta, tan louzá e frequiña coma o primeiro día.
A moza acompañouno e, no momento de ulila, os pétalos abríronse e pecháronse e a rosa tremeu. Ao darlle un bico, as follas parecían unha pel de muller.
Todos os días miraban a flor. Cando a moza enfermou, a rosa murchou e morreu. Ela deixou o leito e quixo vela, e daquela a flor recuperou a louzanía da véspera. Entón comprendeu que a presenza da moza era necesaria para mantela viva. Ao cabo ela morreu, e a rosa recobrou a vida.
No adiante, seguín saboreando os labres e o alento – o espírito – da miña rapaza. Na roseira, todo o que non era a flor secara. Pero eu, n-ela, non puxen, nen poño, nen poñerei cousa algunha que non sea a miña boca.
(1) Está documentada a publicación do conto “Bicos” no xornal El Noroeste, editado na Coruña, en 1918.
(2) A funesta bondade reeditouse na Antoloxía do conto galego de medo. Silvia Gaspar. Galaxia; Vigo, 1995.
(3) Diccionario de Escritores en lingua galega. Francisco Fernández del Riego. Ediciós do Castro; Sada, 1990. p 60.
Ningún comentario:
Publicar un comentario