O ILUSTRE CARDONA

O ILUSTRE CARDONA / Fernández Flórez, Wenceslao
Setembro de 1927
Lar, revista mensual. Ano 4; número 37. Imprenta Lar. Franxa, 34 - A Cruña
42 p ; 16 cm.

Wenceslao Fernández Flórez, autor que inaugurou en 1924 a serie de novelas breves Lar co relato A miña Muller (1), publicou nesta mesma colección O ilustre Cardona en setembro de 1927, co número trinta e sete.

Esta foi a segunda novela editada en solitario por Leandro Carré logo da separación de Ánxel Casal. O primeiro dos libros impreso no local da Franxa escribiuno o propio Carré e para este novo exemplar botou man do seu consagrado (2) amigo Fernández Flórez, reeditando unha novela publicada orixinalmente en castelán catro anos antes na colección La novela de hoy (3).

Mesmo entra no posible que fose o propio Carré o encargado de traducir a novela. Non obstante, isto non deixa de ser máis ca unha suposición.

A nota editorial que precede a obra enxalzando a categoría do autor e agradecéndolle a deferencia por ter cedido os dereitos de reimpresión, sérvelle tamén a Carré para demandar novos orixinais que permitisen continuar a colección, da que había publicar outros tres números antes de desaparecer definitivamente.

DÚAS VERBAS

Por segunda vez honramos as páxinas de LAR pubricando unha fermosísima novela do grande humorista e ilustre escritor Wenceslao Fernández Flórez, que quer así contribuir ao maor esplendor da fala e da literatura galegas.

Cómprenos agradecer pubricamente ao ademirado amigo a amabilísima atención que lle merez a pubricación LAR, e desexamos que o seu interés atope noutros estimados literatos galegos estímulo para arrequentar tamén, con algunha sua producción, as letras rexionaes.

A Direición.

Fernández Flórez xa era un escritor popular en 1927. Afincado en Madrid logo do seu paso pola dirección do Diario Ferrolano e El Noroeste da Coruña, colaboraba adoito no xornal ABC e tiña publicado numerosas novelas; entre elas Las siete columnas (1926), unha das súas obras máis ambiciosas.

Tendo e conta que, salvo raras excepcións, a obra de Fernández Flórez non se distingue polo uso da lingua galega, resulta evidente que a publicación d’O ilustre Cardona responde máis á vontade do autor por auxiliar a Carré, que ao devezo por promover a literatura galega como pretende o editor.

El ilustre Cardona. Madrid, 1923

O ilustre Cardona é un dos moitos relatos escritos por Fernández Florez, aparecidos nas coleccións de literatura popular da época (4).

Trátase dunha traxedia con trazos grotescos onde o autor denuncia a inutilidade da fama cando non vai acompañada de recursos económicos. A relación superficial entre ricos e pobres, afastados por unha fronteira nada sutil, redúcese ao eido das convencións sociais e mentres os primeiros manexan os recursos e toman as decisións, para os outros quedan as loas e a miseria.

Sinopse da obra

Ramiro Cardona vive coa súa irmá Xustina, enferma do corazón e encamada desde hai anos.

Ramiro Cardona era un grande poeta, e, naturalmente, vivía moi mal; todo o mal que pode vivir un home que non ten mais ingresos que os do seu cargo de oficial primeiro nunha dependencia do Estado.

A ollos da irmá, Ramiro é un artista loado pola sociedade que celebra os seus versos e recoñece nel un home de talento. Claro que tamén hai circunstancias que Xustina ignora, porque a Ramiro “o xefe do seu negociado dispreciábao; as xentes serias tíñano por un pouco tolo; os editores convencíano de que os versos non se venden”.

O deputado Crisanto Cedrón, de quen Ramiro foi secretario hai tempo, pídelle ao poeta que exerza como mantedor nos xogos florais do seu distrito.

Escomenzaba a anoitecer cando chegaron â cidade (…) O diputado repartía apretóns de mans e frases amábeles. Ramiro, inmovilizado perto d’ele, c’unha cortés sorrisa nos beizos, presenciaba o desfile d’aqueles personaxes que apenas rozábano con olladas de frienta curiosidade.

O poeta provinciano Luis Beltrana é o único interesado en Cardona, e ao tempo que gaba as súas poesías confésalle que algún día espera gozar do mesmo estatus ca el. O poeta cala para non desenganalo, porque sabe que o éxito e a fama non sempre corren parellos.

Cando Cardona volve a Madrid agrávase a enfermidade de Xustina. Necesita cartos para o tratamento e resolve pedir axuda no ministerio de Belas Artes. Os que saben destes negocios danlle poucas esperanzas.

Vostede é un artista, un grorioso e verdadeiro artista. É dicir; nada mais que un artista. Nin sequer escribe vostede epigramas contra os políticos. E un artista non lle importa aos nosos gobernantes.

Desacougado pola súa incapacidade para resolver os problemas de Xustina, Cardona confésalle que a gloria dos versos non serve para acadar nada práctico.

Non logrei ren ao lograr ese nome: nin estimanza, nen diñeiro, nen a xerarquía de que eu che falaba con aparente fachenda (…) Non son mais que o que agora ves: un pobre home que pode acusarse de ter perdido a sua vida, que non servíu para facer a tua mais folgada e ditosa, nen ainda para gañar esa presiña de pesetas necesarias para mercar esa saude que che manca.

(1)  A miña muller B.L. nº 1. Lar, 29 de novembro de 1924. Impreso en Moret, A Coruña.

(2)  Wenceslao Fernández Flórez viña de recibir o Premio Nacional de Narrativa en 1926.

(3)  El ilustre Cardona. La novela de hoy. Junio de 1923. Nº 55. Mendizábal, 42. Madrid. Impreso en Sucesores de Rivadeneyra, Paseo de San Vicente, 20. Madrid. A novela orixinal conta ademais cunha breve nota a xeito de prólogo dirixida polo autor a Artemio Precioso, director de La novela de hoy. Tamén inclúe un soneto dedicado a Fernández Flórez, asinado por Mariano Tomás.

(4)   Entre outras coleccións destas mesmas características onde publicou parte da súa obra Fernández Flórez, pódense citar: La novela de hoy, La novela corta, La novela de la semana e La novela mundial.