A MORTE DE LORD STAÜLER

A MORTE DE LORD STAÜLER / De las Casas, Álvaro
12 de xullo de 1929

Nós, Pubricacións Galegas e Imprenta. A Cruña. Volume XXVI

65 p ; 17 cm.

A peza dramática en tres escenas A morte de Lord Staüler, escrita por Álvaro das Casas, foi publicada pola editorial Nós en xullo de 1929 dentro da colección Teatro Galego.

Esta sería a segunda obra de Álvaro das Casas editada por Ánxel Casal, despois da publicación da pequena peza teatral O xardín do castelo de Vidre (2) incluída co número vinte e oito entre os exemplares da revista mensual Lar. Tamén será a segunda obra escrita en lingua galega por Álvaro das Casas, logo de ter escrito varios libros en castelán.

A maioría das obras de Álvaro das Casas foron impresos pola editorial Nós.

O autor desenvolveu durante os anos vinte e trinta do século XX unha actividade cultural moi grande: fundador dos Ultreya, político galeguista e posterior disidente das posicións oficiais, ensaísta, narrador, poeta e, sobre todo e por riba de calquera outra disciplina literaria, dramaturgo.

Precisamente nunha comunicación feita ao Instituto Histórico do Minho, na que fala do teatro no noso país, publica a súa proposta de teatro galego o cal, na súa opinión, debería ser poético, de temática histórica e representábel en calquera punto de Galiza. (3)

A morte de Lord Staüler reúne os citados elementos enunciados polo autor. Trátase dunha traxedia histórica ambientada no século XIV e que transcorre durante a guerra entre Pedro o Cruel, rei de Castela e o seu irmán Henrique de Trastámara. A peza, de curta duración, está pensada para ser representada polos grupos de declamación que inzaron o país durante o primeiro terzo do século XX e pretende contribuír á glorificación da historia de Galiza, fornecendo referentes míticos para os lectores que daquela descoñecían en grande medida os sucesos transcedentais, referidos sobre todo á época medieval. Non obstante, a peza recrea os feitos desde un punto de vista poético e sen rigor histórico.

Sinopse da obra

ESCEA PRIMEIRA

O val de Morlide, longo, verdecente, meigo como ningún. N’unha beira o forte castelo de Sindo, pendurado do Ceu entr’os roqueiros brancos. Ao lonxe os outeiros de Panzós e despois o mar.

É â noitiña. Ven, asubiante, o vento mariñán ambalando nos seus funguidos aos piñeiros pretos, aos carballos vellos, as oliveiras rebrilantes ...

Unha puñada de guerreiros están a parolar. Cantan galos no casal do fondo, voan as pegas car’o piñal, i-o vento, algareiro, dá en cantar sua lilaina.

O ar, ten o cheiro d’outomno. Reina en Castela Pedro primeiro.

Os arqueiros galeses de Lord Staüler procuran abeiro para pasar a noite. Devecen por volver ao seu fogar, pero antes deben conquistar o castelo de Lindo.

Nosos arcos farían o milagre: só os arqueiros de Lord Staüler abondamos pra dar vinte crôas a un rei de Castela.

Staüler agarda no camiño de Morlide (Melide?) pola chegada da condesa de Penafría e o bispo de León, acompañados por cen xinetes e catrocentas lanzas. Xuntos, han acometer os inimigos de Pedro de Castela.

A meiga Xoaquina recoméndalle a Staüler que fuxa da condesa.

Vaite, fuxe, com’o mar. Ainda o camiño está limpo, ainda podes ouvir o rumrum do mare. Vaite, probe siñor. Eu vin nos ollos d’esta muller fidalga o lume que queima os pés de San Grabiel. ¿Non ouviche? ¿Non reparache? Tiña na gorxa o alacrán. Fera do monte ... Raposa ... Demo do inferno ... Morras tú somente, qu’as morrer c-o fígado fora. Si, meu siñor; si, meu Rei: lévante pra morte ... Zorra ... Malhaias tú ... ¡Filla de cobra mal mandita! ...

ESCEA SEGUNDA

N’unha parte da escea falan os guerreiros da terra; na outra os ingreses.

Era visto; cousa mexida de mulleres non pode parar en cousa boa. Veña correr por eiquí, veña fuxir por alá; us que si, os outros que non; e veña pra diante e logo pra trás ... Unha foliada.

Os galegos critican as desacertadas decisións dos xefes na batalla e os arqueiros temen morrer nunha terra estraña.

¿Voltarán os arqueiros c’os arcos? ¿Tornarán os guerreiros de Gales? ¡Voltarán a ollar os pendós e as bandeiras en Lewman? ...

Lord Staüler comparte o ánimo dos homes. Agora sabe que a razón non está con don Pedro, senón co alcaide de Lindo, de quen afirman que chegará a ser rei de Galiza.

O nobre inglés ofrécese ao bispo e á condesa para entrar no castelo de Lindo facéndose pasar por traidor. Logo levará o mozo ao lugar onde os arqueiros poidan velo. “Cando eles vexan as duas sombras sobr’a torre, ao meiodía, e vexan qu’unha desaparece – que serei eu – soltarán seus arcos e a morte do rapaz ha ser segura. Serán dez homes bós”.

ESCEA TERCEIRA

O grande salón do castelo de Lindo. Longos panos con brasón colgantes das paredes ...

Cando o bispo e a condesa entran no castelo, Lord Staüler xa non está alí. Don Fernando de Ulloa, prisioneiro, cóntalles que fuxiu cara ao mar logo de morrer asetado don Luís. O corpo do alcaide de Lindo está agora embaixo dun pano, que a condesa atravesa, vingativa, coa súa espada.

Ao erguer o pano, atopan o corpo morto de Lord Staüler.

A condesa fica como morta diante o cadaver, entanto que o encuberto díz adiantándose e descobríndose.

DON LUIS. O de Lindo, teu fillo ... ¡Ese son eu!

XOAQUINA. Calai, non faledes ..., a cobra entrarávos pol-a gorxa. Calai ...

Adiantándose, arranca a espada do peito do Lord e díz traspasando â Condesa.

XOAQUINA. Meu Deus. Esí ... Berrai agora ... jajaja ... Berrai mozos de Lindo e Morlide ¡Ei meu Rei!

E sai brincando pol-o corredor. Ninguén fala. Arrepiados todos, ollan pra Don Luís qu’é un esprito ao pé do Lord heroi. Óuvese lonxe, a voz do ritual que se repite e vaise amoertecendo:

Lindo, Lindo, Lindo, pol-o Rei Don Pedro de Castela ...

(1)  Fonte da imaxe de Álvaro das Casas: http://bvg.udc.es

(2)  O xardín do castelo de Vidre. Lar, revista mensual. Ano 3; número 28. Imprenta Lar, Real 36 – 1º A Cruña. Decembro de 1926

(3)  Galipedia: http://gl.wikipedia.org/wiki/%C3%81lvaro_das_Casas